Επιλόχεια Ψύχωση

Εισαγωγή

Η γέννηση ενός παιδιού αποτελεί ένα χαρμόσυνο γεγονός το οποίο όμως επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη ζωή μιας γυναίκας. Οι αυξημένες ανάγκες για φροντίδα του νεογνού, η αλλαγή στις οικογενειακές σχέσεις, η επίδραση στην επαγγελματική και κοινωνική της δραστηριότητα, αλλά και οι σωματικές και συναισθηματικές μεταβολές λόγω της κύησης, αποτελούν στρεσογόνους παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών.

Με βάση τα νεώτερα ταξινομικά συστήματα των ψυχικών διαταραχών (DSM IV-R και ICD-10), ως επιλόχειες θεωρούνται οι διαταραχές που συμβαίνουν τις πρώτες 4 έως 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Οι ψυχικές διαταραχές της επιλόχειας περιόδου περιλαμβάνουν: ί) την Επιλοχεια "Κακοδιαθεσία" (postpartum blues ή baby blues) ii) την Επιλοχεια Κατάθλιψη (postpartum depression) και iii) την Επιλοχεια Ψύχωση (postpartum psychosis), την οποία πραγματεύεται η παρούσα μελέτη.

Κλινική Εικόνα

Η Επιλοχεια Ψύχωση είναι εξαιρετικά σπάνια, η συχνότητα της υπολογίζεται στις 1 με 2 γυναίκες ανά 1000 γεννήσεις («0,2%), αποτελεί όμως ένα ψυχιατρικά επείγον περιστατικό που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Γενικά η συμπτωματολογία της Επιλόχειας Ψύχωσης δε διαφέρει από αυτή των υπολοίπων ψυχωτικών επεισοδίων που συμβαίνουν εκτός αυτής της χρονικής περιόδου.

Τα συμπτώματα τυπικά εμφανίζονται μέσα στις πρώτες 2 εβδομάδες μετά τον τοκετό. Συνήθως κυριαρχούν συμπτώματα Μανίας, όπως ευερεθιστότητα, υπερκινητικότητα, ψυχοκινητική διέγερση, εύκολη διάσπαση της προσοχής, διαταραχή του ΰπνου, έντονο άγχος και ευφορία ή ευμετάβλητο συναίσθημα. Συχνές είναι οι οπτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις, οι παραισθήσεις και οι παραληρητικές ιδέες, οι οποίες αφορούν συνήθως το νεογέννητο. Σε κάποιες περιπτώσεις κυριαρχούν καταθλιπτικά συμπτώματα όπως υποθυμία, αισθήματα ενοχής και αναξιότητας καθώς και αυτοκτονικός ιδεασμός. Συνεπούς η εικόνα των Επιλόχειας Ψύχωσης μοιάζει συχνά με αυτή των Διαταραχών της Διάθεσης, δηλαδή της Διπολικής Διαταραχής (Μανιοκα-τάθλιψης) ή της Μείζονος Κατάθλιψης, στις οποίες επικάθονται ψυχωτικά στοιχεία. Σε πολλές όμως περιπτώσεις επικρατεί τυπική ψυχωτική συμπτωματολογία με ποικίλες παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, αποδιοργανωμένο λόγο και αλλόκοτη συμπεριφορά, οπότε η διαταραχή κατατάσσεται στο ευρύτερο φάσμα της Σχιζοφρένειας.

Λόγω της σύγχυσης, των ψευδαισθήσεων και των παραληρητικών ιδεών υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού του παιδιού, ακούσιος ή εκούσιος, που μπορεί να φτάσει σπανίως ως και την παιδοκτο-νία. Όσον αφορά τα ποσοστά αυτοκτονίας των ψυχωτικών λεχωίδων, αυτά δεν είναι αυξημένα σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό που πάσχει από ψυχωτικές διαταραχές.

Αιτιολογία

Υπάρχουν αυξανόμενες βιβλιογραφικές αναφορές για συσχέτιση της Επιλόχειας Ψύχωσης με τη Διπολική Διαταραχή λόγω ομοιότητας των κλινικών εκδηλώσεων. Έχει βρεθεί αυξημένη συχνότητα Επιλόχειας Ψύχωσης (20-30%) σε γυναίκες με ιστορικό Διπολικής Διαταραχής. Επίσης, γυναίκες με ιστορικό Επιλόχειας Ψύχωσης έχουν αρκετά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μελλοντικού ψυχωτικού επεισοδίου, επι-λόχειου ή μη.

Οι Βιολογικοί παράγοντες που πιθανόν να ευθύνονται για την ψύχωση αυτή δεν έχουν τεκμηριωθεί με ακρίβεια/Υπάρχουν αναφορές για συσχέτιση με χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων ή με πιθανή θυρεοει-δική δυσλειτουργία μετά τον τοκετό.'

Επίσης δεν υπάρχει σαφής συσχέτιση με κάποιους ψυχοκοινωνι-κούς παράγοντες παρόμοιους μέ αυτούς που συνδέονται με την μη-ψυχωτική Κατάθλιψη. Ενδεχομένως περισσότερο ευάλωτες να είναι οι πρωτότοκες γυναίκες.

Με βάση και το DSM IV-R, πρόκειται για ψυχωτικό επεισόδιο που πιθανότατα εκλύεται από το συνδυασμό ψύχοκοινωνικών στρε-σογόνων γεγονότων και ορμονοεξαρτώμενων αλλαγών που ακολουθούν τη γέννηση ενός παιδιού. Επιβάλλεται όμως να αποκλειστούν αρχικά όλοι οι οργανικοί παράγοντες που προκαλούν ένα ψυχωτικό επεισόδιο: φάρμακα, λοιμώξεις, τοξιναιμία, αυτοάνοσες παθήσεις, ενδοκρινικές και ηλεκτρολυτικές διαταραχές.

Θεραπεία

Η ΕπιλόχειαΨύχωση αποτελεί επείγουσα ψυχιατρική διαταραχή που απαιτεί συνήθως νοσηλεία σε ψυχιατρικό νοσοκομείο. Στο παρελθόν επιτυχή θεραπευτικά αποτελέσματα έχουν αναφερθεί με τη χρήση ηλεκτοσπασμοθεραπείας, που εγκαταλείπεται στις μέρες μας. Λόγω της συσχέτισης της με τη Διπολική Διαταραχή προτείνεται η χρησιμοποίηση κλασσικών (χλωροπρομαζίνη) ή άτυπων αντιψυχωτικών φαρμάκων σε συνδυασμό με σταθεροποιητές του συναισθήματος (βαλ-προϊκό νάτριο, καρβαμαζεπίνη). Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων υπάρχει βελτίωση μετά από 2 με 3 μήνες θεραπείας.

Για τις εγκυμονούσες που έχουν ιστορικό Ψύχωσης (επιλόχειας ή μη) καλά αποτελέσματα έχουν αναφερθεί με την προφυλακτική χορήγηση λιθίου κατά την επιλόχεια περίοδο, προκειμένου να αποφευχθεί η υποτροπή της νόσου.

Συμπέρασμα

Η Επιλόχεια Ψύχωση αποτελεί μια σοβαρή αλλά σπάνια ψυχική διαταραχή, της οποίας η αιτιολογία δεν έχει ακόμα διαπιστωθεί. Η κλινική της εικόνα μπορεί να μοιάζει με Διπολική Διαταραχή ή Σχιζοφρένεια και θεραπευτικά χρήζει επείγουσας ψυχιατρικής αντιμετώπισης γιατί εγκυμονεί κινδύνους για τη ζωή τόσο της μητέρας όσο και του νεογνού.

Βιβλιογραφία

• Bright DA. Postpartum. Mental Disorders. Am Fam Physician 1994;50(3):595-8
• Chaudron LH, Pies RW. The relationship between postpartum psychosis and bipolar disorder: a review. J Clin Psychiatry 2003;64(ll):1284-92
• Kemp B, Bongartz K, RathW. Psychic disturbances in the postpartum period: an increasing problem? Ζ Geburtshilfe Neonatol 2003;207(5):159-65
• Oates M. Perinatal psychiatric disorders: A leading cause of maternal morbidity and mortality. Br Med Bull 2003;67:219-29
• Pfuhlmann B, Stoeber G, Beckmann H. Postpartum psychoses: prognosis, risk factors, and treatment. Gurr Psychiatry Rep 2002;4(3):185-90
• Seyfried IS, Marcus SM. Postparum mood disorders. Int Review Psychiatry 2003;15:231-242
• Steiner M. Postpartum psychiatric disorders. Can J Psychiatry 1990;35(l):89-95
• Woitalla D, Klieser E. Psychiatric diseases with onset in puerperium. Gynakologe 1995;28(6):434-9