Ανασκοπώντας το τελευταίο εξάμηνο της προηγούμενης χρονιάς διαπιστώνουμε ότι το 2008 φεύγοντας μας άφησε δυσάρεστα συναισθήματα. Συναισθήματα που πηγάζουν από τα κοινωνικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν το Δεκέμβριο στη χώρα μας και δυστυχώς συνεχίζονται και στο νέο έτος, υποδηλώνοντας ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα κρίσης. Κρίσης που έχει κοινωνικό χαρακτήρα, διεθνείς διαστάσεις και υποδηλώνει την έκρηξη συσσωρευμένης κοινωνικής οργής. Αναζητώντας τα αίτια της κοινωνικής αυτής κρίσης πρέπει να σταθούμε στην αδιαμφισβήτητη παγκόσμια οικονομική κρίση, τα πρώτα σημάδια της οποίας είναι ήδη ορατά στην Ελληνική οικονομία, αφού η κρίση ξεπέρασε το χρηματοπιστωτικό σύστημα και έφτασε στην «πραγματική οικονομία», συρρικνώνοντας το εισόδημα των εργαζομένων και αυξάνοντας τα ποσοστά ανεργίας. Και ποιος είναι ο κοινός παρονομαστής όλων των καταστάσεων κρίσης? Είναι το συναίσθημα φόβου που δημιουργεί, φόβου που μεταφράζεται σε ατομική ανασφάλεια. Ήδη τον Οκτώβριο του 2008 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε ότι η παρατεταμένη οικονομική κρίση μπορεί να πυροδοτήσει συναισθήματα αυξημένης απογοήτευσης που οδηγούν σε έξαρση του άγχους και της κατάθλιψης επηρεάζοντας ιδιαίτερα τους πληθυσμούς μέσου και χαμηλού εισοδήματος. Άλλωστε είναι διαπιστωμένο ότι σε χώρες που είχαν ένα σχετικά ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης η εμφάνιση οικονομικής κρίσης και οι συνοδές καταστάσεις, όπως εκρήξεις ατομικής και κοινωνικής βίας οδηγούν σε αύξηση των ποσοστών των ψυχικών διαταραχών. Να θυμηθούμε τα παραδείγματα της Σουηδίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και της Αργεντινής το 2001, όπου η οικονομική κρίση και η αυξημένη ανεργία οδήγησαν με βάση επίσημα στατιστικά στοιχεία σε αυξημένη κατανάλωση αντικαταθλιπτικών. Στην Αμερική ήδη συζητούν να μετρούν τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης με τον «Δείκτη Κοινωνικής Ανασφάλειας (social insecurity index)».

Είναι συνεπώς τεκμηριωμένο ότι η οικονομική κρίση επηρεάζει την σταθερότητα της οικογένειας και ευρύτερα της κοινωνίας, ξεκινώντας από την αύξηση της ατομικής ανασφάλειας και του άγχους. Επειδή λοιπόν αυτή η κρίση δεν προβλέπεται να εξαφανιστεί ως δια μαγείας σε σύντομο διάστημα, εναπόκειται στον καθέναν ξεχωριστά να λάβει τα μέτρα του και να υιοθετήσει αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης αυτών των συναισθημάτων. Και έχει αποδειχτεί ότι σε τέτοιες περιπτώσεις η καλύτερη μέθοδος είναι η εξωτερίκευση των συναισθημάτων μας. Πρέπει να μην φοβηθούμε να μοιραζόμαστε ανοιχτά με τους άλλους τους φόβους μας, γιατί έτσι απαλλασσόμαστε από ένα φορτίο. Η προσωπική απομόνωση δε βοηθάει, αντίθετα η κοινωνική επαφή, οι διαπροσωπικές σχέσεις και οι μικρές απολαύσεις της καθημερινότητας που θα μοιραστούμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα μπορούν να μας προσφέρουν ελπίδα την δύσκολη αυτή περίοδο. Και ευτυχώς σε αυτό το σημείο οι Έλληνες πλεονεκτούν από τους άλλους λαούς. Γιατί και το χιούμορ μας δύσκολα χάνουμε και τις μικρές μας διασκεδάσεις δεν αποχωριζόμαστε και αυξημένο αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης διαθέτουμε. Άρα λοιπόν αν βασιστούμε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας, ως λαός που ξέρει να επιβιώνει και στα δύσκολα, τότε θα αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη αισιοδοξία την δύσκολη αυτή οικονομική συγκυρία.

Κλείνοντας μεταφέρω μια μικρή συμβουλή από αμερικάνους ειδικούς που έχουν μελετήσει το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης και σίγουρα ταιριάζει και στην δική μας περίπτωση: «Για να μην χάνετε τον ύπνο σας το βράδυ δε χρειάζεται να δείτε το βραδινό δελτίο ειδήσεων γιατί δε θα χάσετε απολύτως τίποτα, δε θα ακούσετε ούτε μια αισιόδοξη είδηση, μόνο οικονομικό κραχ και καταστροφολογία. Γι αυτό κλείστε την τηλεόραση, διαβάστε ένα βιβλίο που σας αρέσει ή βρείτε τα με το σύντροφό σας...»